Πώς το Μπανγκλαντές "απέδρασε" από το δολάριο

Του Κώστα Ράπτη

Ο πυρηνικός σταθμός ηλεκτροπαραγωγής του Rooppur, σε απόσταση 140 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα Ντάκα, αποτελεί το μεγαλύτερο έργο υποδομής του Μπαγκλαντές. Όταν ολοκληρωθεί, θα είναι σε θέση να παράγει 2.400 μεγαβάτ ενέργειας, βοηθώντας την ασιατική χώρα των 170 εκατομμυρίων κατοίκων που ακόμη μαστίζεται από συχνές διακοπές ρεύματος, να απεξαρτηθεί από τον άνθρακα. Όμως την κατασκευή του Rooppur έχει αναλάβει η ρωσική κρατική εταιρεία Rosatom, ενώ το 90% του έργου, συνολικού κόστους 12,65 δισ. δολαρίων καλύπτεται από ρωσικό δάνειο. Οι κυρώσεις της Δύσης εναντίον της Ρωσίας, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, καθιστούσαν αδύνατη την ολοκλήρωση της συναλλαγής. Όμως οι δύο ενδιαφερόμενες πλευρές βρήκαν έναν απλό τρόπο παράκαμψης του εμποδίου: θα καταφύγουν στη χρήση του κινεζικού νομίσματος.

Την περασμένη εβδομάδα, σε συνάντηση αντιπροσωπειών των υπουργείων Οικονομικών του Μπαγκλαντές και της Ρωσίας συμφωνήθηκε η εξόφληση ποσού 110 εκατ. δολαρίων (κατά το Asia Nikkei ή 300 εκατ, δολαρίων κατά τους Hindustan Times) σε γουάν. Η αποπληρωμή θα γίνει μέσω κινεζικής τράπεζας, με τη χρήση του κινεζικού διατραπεζικού συστήματος CIPS, το οποίο προβάλλει ως εναλλακτική στο σύστημα SWIFT που λειτουργεί με δολάρια. Πρόκειται βέβαια για άνισα μεγέθη, καθώς το SWIFT έχει 11.000 μέλη και μεταφέρει 50 εκατ. μηνύματα ημερησίως, ενώ το CIPS, που λειτουργεί με γουάν έχει μόνο 1.280 και μεταφέρει 15.000 μηνύματα. Όμως η εναλλακτική είναι ήδη παρούσα και προδιαγράφει την τάση για το μέλλον.

Στον βαθμό που η Ρωσία έχει αποκλεισθεί από το SWIFT, η συναλλαγή για το Rooppur δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί σε δολάρια. Η ρωσική πλευρά πρότεινε τη μετατροπή σε ρούβλια, αλλά το Μπανγκλαντές δεν ήταν σε θέση να ανταποκριθεί και προτίμησε το κινεζικό νόμισμα από τα συναλλαγματικά του αποθέματα.

Η Κίνα αποτελεί τον υπ’ αριθμόν ένα εμπορικό εταίρο του Μπανγκλαντές, καλύπτοντας το 17% του εξωτερικού του εμπορίου (με κινεζικές εισαγωγές αξίας 12,93 δισ. δολαρίων το 2021 και εξαγωγές 680 εκατομμυρίων), συνεπώς το γουάν δεν αποτελεί είδος εν ανεπαρκεία.

Από το 2017, οπότε το γουάν εισήχθη στο “καλάθι” των Ειδικών Τραβηκτικών Δικαιωμάτων (SDR) του ΔΝΤ, το ποσοστό του κινεζικού νομίσματος στα συναλλαγματικά αποθέματα του Μπαγκλαντές φέρεται να αυξήθηκε από το 1% στο 1,32%, ενώ του δολαρίου υποχώρησε από το 81% στο 75%.

Η συμφωνία της περασμένης εβδομάδας αποτελεί πάντως κίνηση ακροβατική, καθώς, όσο και αν η Ντάκα δίνει προτεραιότητα στο έργο του Rooppur, δεν είναι από την άλλη μεριά σε θέση να διαρρήξει τις σχέσεις της με τον “κόσμο του δολαρίου”. Σύμφωνα με στοιχεία της κεντρικής τράπεζας του Μπανγκλαντές, οι ΗΠΑ απορρόφησαν το 2021 μπανγκλαντεσιανές εξαγωγές 8,3 δισ. δολαρίων, ενώ αμερικανικές εταιρείες επένδυσαν 4,3 δισ. δολάρια το ίδιο έτος, ποσό που ξεπερνά το 20% των ξένων άμεσων επενδύσεων.

Σε κάθε περίπτωση, η “οπλοποίηση” του δολαρίου για γεωπολιτικές αντιπαραθέσεις υποχρεώνει κάθε τρίτο, ακόμη και αν δεν έχει “ακτιβιστικές” διαθέσεις, να διαφοροποιεί τις επιλογές του και να αντισταθμίζει τα ρίσκα. Οι διακηρύξεις των ηγετών των χωρών BRICS, όπως οι Σι Τζινπινγκ, Βλαντίμιρ Πούτιν και Λούλα ντα Σίλβα κατά τις συναντήσεις τους τον τελευταίο μήνα σχετικά με την προώθηση των συναλλαγών του πλανητικού Νότου εκτός των θεσμών και μηχανισμών που ελέγχονται από τη Δύση σταδιακά αποκτούν δική τους ζωή.